1863-1905

Obrazek z pisma satyrycznego Mucha, z 15 grudnia 1905 r.

Źródło: Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona.

Wspomnienia Stefana Żeromskiego

Pisarz Stefan Żeromski w odczycie Literatura a życie polskie z 1915 r. przypomina o rozkwicie inicjatyw społecznych, jaki nastąpił w czasie Rewolucji 1905 roku. Mówi o tworzącym się wówczas Towarzystwie Kooperatystów i jego organie prasowym, Społem - Żeromski był zresztą pomysłodawcą nazwy tego pisma:

Śmierć Żyda

Kolejny fragment wspomnień polskiego noblisty, Władysława Reymonta, mówiący o Rewolucji 1905 roku – o wydarzeniach, które nastąpiły po ogłoszeniu manifestu konstytucyjnego przez cara Mikołaja II, 30 października 1905 roku. Społeczeństwo Królestwa Polskiego uwierzyło wówczas, że zaborca wprowadził m.in. wolność sumienia, słowa i zgromadzeń, ale już 10 listopada władze wprowadziły stan wojenny i wzmogły się represje.

Rewolucja oczami Władysława Reymonta

Władysław Reymont, polski noblista, był świadkiem wydarzeń Rewolucji 1905 roku. W notatkach Z konstytucyjnych dni opisywał sytuację na ulicach Warszawy po ogłoszeniu przez cara Mikołaja II manifestu konstytucyjnego, 30 października 1905 roku. Społeczeństwo Królestwa Polskiego uwierzyło, że carat istotnie wprowadził wolność słowa i zgromadzeń i z tego powodu miasto było świadkiem niezliczonej ilości demonstracji. Wkrótce jednak okazało się, że deklaracje Mikołaja II są fikcją. Oto fragment wspomnień Z konstytucyjnych dni:

Kazimierz Sosnkowski

Kazimierz Sosnkowski - szef sztabu I Brygady Legionów Polskich, Minister Spraw Wojskowych w II RP i Wódz Naczelny Wojska Polskiego w latach 1943–1944 – rozpoczął swoją polityczno-wojskową działalności w Polskiej Partii Socjalistycznej, w przededniu Rewolucji 1905 roku. We wstępie do wspomnień Sosnkowskiego pt. Cieniom września, czytamy o jego zaangażowaniu w Organizację Bojową PPS i posłużeniu się tym doświadczeniem w tworzeniu Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego, z których to organizacji wyłoniły się następnie Legiony Polskie i Polska Organizacja Wojskowa (POW):

Szansa dla autonomii Białorusinów i Ukraińców

Fragment książki Europa i jej narody Krzysztofa Pomiana, wydanej w 1990 roku we Francji, a w 1992 roku w Polsce. We fragmencie jest mowa o Rewolucji 1905 roku, mimo zaburzonej chronologii - w rzeczywistości wybuch wojny Rosji z Japonią (1904 r.) poprzedzał wybuch Rewolucji, a nie na odwrót:

Najważniejsza zdobycz Rewolucji 1905 roku

Rok 1908. Jest już po Rewolucji. Działacze i działaczki mocno zdziesiątkowanej Polskiej Partii Socjalistycznej spotykają się w Cieszynie na X. Zjeździe partii (był to w zasadzie zjazd PPS-Lewicy). Podsumowując miniony zryw, stwierdzają, że najważniejszym osiągnięciem doby Rewolucji 1905 roku jest ukształtowanie się masowego ruchu pracowniczego.

Obrona plebanii w Szewnie

Obrona plebanii w Szewnie przed bandytami przez Oddział Spiskowo-Bojowy Polskiej Partii Socjalistycznej z Klimkiewiczowa, pod dowództwem Jana Ambroża, 7 grudnia 1905 roku:

"W fabryce Szajblera"

Solidarność robotnicza a solidarność fabrykanta z księdzem, czyli fragment wspomnień Henryka Bitnera:

Strajk powszechny we Lwowie

Zdjęcie z pisma Naprzód przedstawiające strajk powszechny we Lwowie z 28 listopada 1905 r. - zebranie przed teatrem miejskim. W centralnej części widzimy najprawdopodobniej sztandar Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy.

Źródło: Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona.

Zesłańcy na Sybir

Pismo Panorama, nr z 26.10.1924 r. Notka pt. Przed wyjazdem na Sybir. Z krwawych dni 1905 roku, czytamy w niej:

Republika krynkowska

Na wiadomość o krwawej niedzieli w Petersburgu Polska Partia Socjalistyczna, Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy i Bund ogłaszają strajk solidarnościowy, nazywany w historiografii styczniowym albo styczniowo-lutowym. 30 stycznia 1905 roku do strajku przystępują garbarze w Krynkach (gubernia grodzieńska).

Po krwawej środzie

Odezwa Polskiej Partii Socjalistycznej wydana tuż po tzw. krwawej środzie z 15 sierpnia 1906 roku, w czasie której socjaliści dokonali serii skoordynowanych zamachów na żandarmów, katów i szpiclów carskich: